تقویم شاهنشاهی؛ فرمول تبدیل و نکات کمتر گفته شده

کشور ایران به عنوان یکی از قدیمی ترین تمدن های جهان، تقویم های گوناگونی دارد. از گاه شماری های ایران باستان و تقویم زرتشتی تا تقویم جلالی که نسخه مشابه با تقویم خورشیدی امروزه است. تقویم شاهنشاهی، یکی از تقویم های معرفی شده در دوران دوم پهلوی به شمار می رود و تفاوت هایی با تقویم خورشیدی امروزه دارد. در ادامه مطلب تقویم شاهنشاهی؛ فرمول تبدیل و نکات کمتر گفته شده با ما همراه باشید.

تقویم شاهنشاهی چیست؟ تاریخچه شکل گیری تقویم شاهنشاهی

در سال 1355 خورشیدی، برای اولین بار از تقویم شاهنشاهی در دوره دوم پهلوی رونمایی شد و این تقویم، حدود دو سال در کشور ایران مورد استفاده قرار گرفت. همه چیز در مورد تقویم جلالی با تقویم شاهنشاهی یکسان بود و تمامی ماه ها، سال های کبیسه و… به همان شیوه محاسبه شده بودند. با این حال تفاوت هایی میان این تقویم و تقویم هجری شمسی بود که مهم ترین آن را می توان مبدأ شروع تقویم دانست، زیرا تقویم شاهنشاهی مبدأ متفاوتی داشت.

سال مبدا در تقویم شاهنشاهی

در تقویم هجری شمسی یا تقویم خورشیدی امروزه، شروع تاریخ از هجرت پیامبر در نظر گرفته شده است، در صورتی که در تقویم شاهنشاهی، شروع تقویم از پادشاهی کوروش بزرگ شروع می شود. این تاریخ مبدأ در تقویم میلادی مصادف با سال 559 پیش از میلاد است، از این رو مبدا تاریخ این تقویم، نسبت به تقویم های قمری و میلادی بسیار قدیمی تر است. اصلی ترین تفاوت این تقویم با تقویم هجری شمسی نیز تفاوت اعداد سال ها محسوب می شود.

تقویم شاهنشاهی امروز

تقویم شاهنشاهی حدود دو سال در کشور ایران مورد استفاده قرار گرفت و برای تبدیل تاریخ و دانستن تقویم شاهنشاهی امروز، نیاز به تبدیل تاریخ هجری شمسی به تقویم شاهنشاهی است. همان طور که تبدیل تاریخ از تقویم خورشیدی به میلادی یا دیگر تقویم ها، نیاز به محاسبات خاص خود دارد، برای دانستن تقویم شاهنشاهی امروز و اختلاف سال آن، باید از فرمول های تبدیل تاریخ تقویم هجری شمسی به شاهنشاهی استفاده نمایید. 

نحوه تبدیل تاریخ شاهنشاهی به شمسی

با توجه به اینکه ساختار تقویم هجری شمسی و تقویم شاهنشاهی یکسان است و تنها تفاوت اصلی این دو تقویم، مبدأ تاریخ محسوب می شود، برای محاسبه و دانستن نحوه تبدیل تاریخ شاهنشاهی به شمسی، تنها یک فرمول اصلی وجود دارد. برای تبدیل سال شاهنشاهی به شمسی، کافی است سال شاهنشاهی را از عدد 1180 کم کنید، زیرا فاصله تاریخ مبدأ در این دو تقویم 1180 سال است. از این رو برای تبدیل تقویم هجری شمسی به شاهنشاهی نیز می توان آن را با این عدد جمع کرد. برای مثال تبدیل سال 2536 شاهنشاهی به هجری شمسی با کم کردن فاصله 1180 ساله برابر با سال 1356 است.

ماه های تقویم شاهنشاهی

ماه های تقویم شاهنشاهی دقیقا مطابق با تقویم جلالی اصلی و برگرفته از نام امشاسپندهای ایرانی است. از این رو نام ماه های تقویم شاهنشاهی با نام ماه ها در تقویم خورشیدی تفاوتی ندارد. فروردین، اردیبهشت و خرداد نام ماه های فصل بهار، تیر، مرداد و شهریور نام ماه های فصل تابستان، مهر، آبان و آذر نام ماه های فصل پاییز و دی، بهمن و اسفند نیز نام ماه های زمستانی در تقویم شاهنشاهی است. روزهای کبیسه نیز در تقویم شاهنشاهی با تقویم جلالی یکسان می باشد. 

از این رو با توجه به نقش تقویم در فرهنگ های مختلف و اهمیت آن، تعداد روزهای ماه در تقویم شاهنشاهی نیز با تقویم جلالی یکی است. شش ماه اول سال شامل 31، 5 ماه دوم شامل 30 و آخرین ماه(اسفند) شامل 29 روز است که در سال های کبیسه به 30 روز می رسد. سال های کبیسه نیز در این تقویم به صورت چهار سال یک بار اتفاق می افتد، اما در برخی دوره ها، سال های کبیسه 5 سال یک بار نیز قرار دارد.

چرا تقویم شاهنشاهی حذف شد؟

تقویم شاهنشاهی تنها از سال ۱۳۵۵ تا ۱۳۵۷ به‌طور رسمی در ایران استفاده شد، از این جهت به مدت کوتاهی مورد استفاده قرار گرفت و در میان افراد به خوبی جا نیفتاده بود. دلیل حذف آن مستقیماً به پیروزی انقلاب ۱۳۵۷ و تغییر ساختار سیاسی کشور باز می‌ گردد.

سخن نهایی

تقویم شاهنشاهی کمتر از سه سال رسمی بود و پس از انقلاب لغو شد.  از نکات کمتر گفته شده در رابطه با تقویم شاهنشاهی، بهتر است بدانید که هیچ تغییری در ماه‌ ها، روزها یا رویدادهای تقویمی ایجاد نمی‌ کرد و اصلی ترین تفاوت آن در نظر گرفتن پادشاهی کوروش بزرگ و قرن ها پیش از مبدا تقویم هجری شمسی بود و به دلیل همسانی کامل با تقویم جلالی، دقت علمی آن بسیار بالا بود.