شب یلدا: نگاهی به ریشه‌های فرهنگی این جشن باستانی در ایران

می خواهید با جشن باستانی شب یلدا بیش تر آشنا شوید؟ از تاریخچه این شب اطلاعی نداشته و آداب و رسوم آن را نمی شناسید؟ این شب را به عنوان طولانی ترین شب سال می شناسند. از این رو افراد در این شب دور هم جمع شده و جشن می گیرند. اگر تمایل دارید که با مناسبت های جهانی و یا تقویم ایران در سال 1403 بیش تر آشنا شوید، حتما از سایت بی نظیر سالنامه گاموت دیدن فرمایید.

معرفی جشن باستانی شب یلدا

این جشن، یکی از مراسم باستانی ایرانیان می باشد. این مراسم در شب اول زمستان که در حقیقت آخرین شب پاییز است، برگزار می شود. این مراسم در ایران باستان برگزار می شده و امروزه نیز رسم و رسومات آن در ایران برپاست.
این مراسم یک جشن آریایی می باشد که ریشه در رویداد های کیهانی دارد. این جشن از گذشته های دور تا به امروز تغییر چندانی نکرده است. در این شب معمولا کوچک تر ها به خانه بزرگ تر ها رفته و دور هم جمع می شوند.

تاریخچه شب چله

برای آشنایی بیش تر با این جشن باستانی، خوب است که تاریخچه آن را بهتر بشناسیم. این مراسم در آخرین شب پاییز برگزار شده و قدمتی هفت هزار ساله دارد. این شب در آخرین شب پاییز، به عنوان شب تولد خورشید شناخته می شود.
ایزدمهر در ایران باستان در این شب متولد شده و از آن زمان این شب را جشن می گیرند. شاهان ایرانی از گذشته های دور، در این شب تاج و تخت پادشاهی را رها می کردند. آن ها جامه ای سفید به تن کرده و بر فرشی سپید می نشستند.
نگهبان ها کاخ و خدمتکاران در این روز آزاد بوده و به بیرون کاخ می رفتند. در چنین روزی در ایران باستان، ریهتن خون گوسفند، مرغ و … کاملا ممنوع بود. مردم در این شب به احترام اهورامزدا و مهر دور هم جمع شده و جشن می گرفتند. این مراسم با آداب و رسوم های خاص خود همچنان برقرار بوده و همه ساله برگزار می شود.

آداب و رسوم بلندترین شب سال

جشنی که در این شب برگزار می شود، به صورت دورهمی و یا خانوادگی می باشد. در اغلب نقاط ایران افراد در این شب به دور هم جمع شده و سنت ها و آداب و رسوم آن را اجرا می کنند.
انواع خوراکی ها در این شب بر رو یک سفره چیده شده و افراد از آن ها می خورند. در این شب حافظ خوانی، داستان سرایی و فال گرفتن نیز بسیار رایج بوده است.

شب یلدا در فرهنگ های مختلف

جشن شب یلدا در بخش های مختلف کشور با آداب و رسوم های خاصی برگزار می شود. از طرفی این جشن حتی در برخی از کشور های سراسر دنیا نیز برپا می گردد.

یلدا در شیراز

در این شب یک مراسم بزرگ برگزار می شود که بیش تر خانم ها و دختر خانم ها در آن شرکت می کنند. برای این منظور یک کوزه بزرگ به اسم “کلوک “ پر از شیره انار و یا ترشی می کنند. هر فرد یک سکه به درون آن انداخته و از این طریق آینده اش را پیش بینی می کند. انواع خوراک های خوشمزه در این شب فراهم شده و در دورهمی ها نوش جان می شود.

شب یلدا در همدان

در این شهر نیز افراد به روش خاصی آینده خود را پیش بینی می کنند. برا این کار افراد خانواده به دور هم جمع شده و پارچه ای در میان خود پهن کرده و به آن سوزن می زنند. پرزنی که در این جشن شعرخوانی می کند، با مشاهده این سوزن ها، آینده هر شخص را پیش بینی می کند.

شب چله در کرمان

جشن یلدا در این شب با آداب و رسوم ویژه ای برگزار می شود. داستان های جذاب و منحصربفردی در این شب گفته می شود. مهم ترین داستانی که در این شب گفته می شود، قصه قارون غول پیکر می باشد. افراد در این شب تا نزدیکی های صبح در کنار هم بیدار مانده و خود را با خوردنی های مختلف سرگرم می کنند.

ریشه تاریخی

جشن پاییزه یلدا طبق روایات مختلف به دلایل گوناگونی برپا می شود. افراد در گذشته بر این باور بودند که روز ها نشانه پیروزی و شب نشانه ظلمت است. از این رو با توجه به این که بعد از این شب، روز ها بلند تر می شوند، در حقیقت روشنایی بر تاریکی و ظلمت پیروز می شود.
از طرفی این جشن در شب تولد ایزدمهر برگزار می شود. برخی از افراد نیز معتقد هستند که در این شب میترا ظهور کرده و روز ها را طولانی تر می کند.

خوراکی های شب یلدا

در این جشن بزرگ باستانی از مواد خوراکی خاصی استفاده می کنند. یکی از معروف ترین و پر طرفدار ترین میوه ها در این شب، هندوانه است. این میوه نماد رویش و باروری بوده و افراد زیادی در شب چله از آن می خورند.
در کنار این میوه از تنقلات خشک مانند کشمش، نخودچی، پسته، بادام و … نیز در این شب استفاده می کنند. امروزه تنوع غذا ها و خوراکی هایی که در این شب استفاده می شود، بسیار زیاد تر شده است که مهم ترین آن ها عبارتند از:
• لبوی پخته شده
• آجیل شب یلدا
• انار
• تخمه کدو
• انواع میوه های خشک
• انواع ژله های میوه ای
• برنجک بو داده
• پفیلا
• شیرینی هایی مانند باسلوق، باقلوا، نان برنجی و …
• آش رشته
• آش کدو
• سالاد انار
• آش انار
• و…

شعر خوانی و فال حافظ

یکی از سنت های دیرین در جشن یلدا، همین مراسم می باشد. افراد در این شب به دور هم جمع شده و حافظ خوانی و شاهنامه خوانی می کنند. تفال به حافظ یکی از مراسم مهمی است که در این شب انجام می شود. مردم با نیت شادکامی و پیروزی، این کتاب را گشوده و فال می گیرند.

سخن نهایی

شب یلدا یکی از تاریخ های مهم در تقویم آذر 1403 می باشد. اکثر ایرانیان از گذشته های دور این شب را جشن می گرفتند. امروزه نیز این مراسم با آداب و رسوم های خاصی برگزار می شود. ما بهترین سالنامه، سررسید، تقویم و هدایای مناسبتی را فراهم نموده ایم که برای این شب مناسب هستند.
نحوه ثبت سفارش از سایت سالنامه گاموت بسیار ساده بوده و افراد در بازه زمانی بسیار کوتاهی می توانند محصول مورد نظر را درب منزل تحویل بگیرند.