جش چهلم نوروز در روز دهم اردیبهشت ماه به عنوان یکی از آیینهای مذهبی در مناطق مرکزی ایران برگزار میشود و به نام جشن چلمو نیز شناخته میشود. این جشن در گذشته بسیار متداول بوده و هنوز عدهای از ایرانیان این آداب و رسوم کهن را زنده نگه داشتهاند.
جشن چهلم نوروز مانند جشن میانه بهار یکی از جشنهای ایران باستان است که در روز دهم اردیبهشت ماه به عنوان یکی از آیینهای مذهبی در جای جای ایران برگزار میشود. این جشن چهل روز بعد از عید نوروز برگزار میشود و به جشن چلمو نیز شناخته میشود. روز دهم اردیبهشت هم زمان است با روز آغاز جشن میان بهار یا میدیوزوم. ایرانیان باستان این روز را روز خلقت آسمان میدانستند و روز دهم تا پانزده اردیبهشت را جشن میگرفتند. این جشن فرهنگ غنی ایران را به نمایش میگذارد و برگزاری و زنده نگه داشتن آن از اهمیت بالایی برخوردار است. همراهان عزیز با گاموت همراه باشید تا از این جشن دیرینه بهاری یعنی جشن چهلم نوروز، تاریخچه و آداب و رسوم همچنان پای برجای آن بیشتر بدانیم.
تاریخچه جشن چهلم نوروز
هدف از برگزاری جشن چهلم نوروز مانند جشن فروردینگان و غیره دید و بازدید، جمع شدن کنار هم، گردش و پایکوبی و نزدیک شدن دلها است. عدد چهل نزد ایرانیان بسیار عدد مقدسی است و زردتشتیان اعتقاد داشتند آسمان در چهل روز یعنی از اول فروردین تا دهم اردیبهشت آفریده شده و به همین علت چهلم نوروز را جشن میگرفتند و گرامی میدانستند. عدد چهل از زمان آیین زردتشت نزد ایرانیان عدد مقدسی بوده است و امروزه مقدس بودن این عدد حتی در آیین اسلام به چشم میخورد. به عنوان مثال بعد از مرگ یک شخص، مراسم چهلم برای شادی روح شخص متوفی برگزار میکنند.
آداب و رسوم جشن چهلم نوروز
هر کدام از جشنهای ایران باستان مانند جشن سروشگان آداب و رسوم خاص خود را دارند و در گذشته این جشن به روشهای گوناگونی برگزار میشد. به طور مثال مردان و زنان شیرازی در ساعاتی متفاوت در چشمه سعدی آبتنی میکردند و به اعتقاد آنها در این روز یک ماهی سر از آب بیرون میآورد و انگشتری همراه خود دارد که نشانه بخت و اقبال است. مردم کرمان هم به زیارت شاه خیرالله میرفتند. همچنین مردم به غروب چهلم نوروز «تنگ شوم» میگفتند و کندر و اسفند دود میکردند. از آداب و رسوم به یادگار مانده از این جشن میتوان رفتن به دامن طبیعت و پختن آش شیر اشاره کرد. آش شیر از خوراکیهای رایج در این جشن میباشد که مردم معتقد بودند شیری که در شروع فصل شیردوشی تهیه میشود باید بین مردم تقسیم شود تا موجب خیر و برکت شود.
بنابراین هر سال از عید نوروز تا چهل روز بعد از عید دامداران شیر دامهای خود را به صورت رایگان بین فقرا توزیع میکردند و در روز چهلم به شکرانه این نعمت مراسمی را با نام جشن آش شیر در دامنه کوه شاه برگزار میکردند. مردم در روز نهم اردیبهشت خود را برای این جشن آماده میکردند و در روز دهم جشن به پایکوبی و بازهای محلی مشغول میشدند. خانوادههایی هم که با هم ناراحتی و کدورت داشتند با پادرمیانی بزرگان آشتی میکردند و ناراحتیها را فراموش میکردند.
کجا جشن چهلم نوروز ببینیم؟
این جشن در گذشته در زمانهای قدیم در مناطق مرکزی ایران در استانهای کرمان و فارس برگزار میشد. امروزه هم این جشن در مرکز ایران و مناطقی که زردتشتیان زندگی میکنند، از جمله کرمان، شیراز، یزد و بخش پاریز که از توابع شهرستان سیرجان است به واسطه مردم و دامداران با ویژگیهای گوناگون برگزار میشود. مردم کرمان به این روز، روز تندرستون نیز میگویند، که به کوهها و دشتهای اطراف شهر رفته و با خوردن میوه، آجیل، شیرینی و آش شیر چهلم نوروز را جشن گرفته و با روشن کردن شمع برای خود و عزیزانشان آروزی سلامتی و تندرستی میکنند. بنابراین اگر میخواهید این جشن باستانی زیبا را ببینید میتوانید در روز دهم اردیبهشت به پاریز سیرجان بروید. در این منطقه صخرهای بلند خودنمایی میکند که به کوه عروس، شاه خیرالله یا خال کوه معروف است. این کوه در اختیار گله داران و عشایر پاریز است و مرمان آن آداب و رسوم جشن چهلم نوروز را برگزار میکنند.
سخن آخر
در این مطلب در مورد جشن چهلم نوروز صحبت کردیم و دانستیم تمام مناسبتها از روز زمین پاک گرفته تا جشن فروردینگان و تمام جشنهای ایران باستان دارای اهداف خاصی از جمله خیر و برکت، طلب بخشش بیشتر، رفع کدورتها و گردهمایی و دیدن آشنایان است. این جشن بیشتر در مناطق مرکزی ایران برگزار میشود و به نام جشن چلمو نیز شناخته میشود. این جشن در گذشته بسیار متداول بوده و هنوز عدهای از ایرانیان این آداب و رسوم کهن را زنده نگه داشتهاند. از اینکه ما را تا پایان مقاله همراهی کردید، متشکریم. اگر تجربهای در مورد جشن چهلم نوروز دارید با ما به اشتراک بگذارید.
