چیزی تا آغاز فصل تابستان باقی نمانده و رفته رفته باید منتظر روزهای گرم تابستانی باشید! برخی از افراد که شیفته نور خورشید و گرمای این فصل هستند، از تابستان لذت میبرند و برای عدهای دیگر، فصل سخت و طاقت فرسایی است. با این حال در ایران باستان، مردم برای استقبال از فصل تابستان و شروع روزهای آفتابی، جشنی به نام جشن آب پاشونک برگزار میکردند.
چیزی تا آغاز فصل تابستان باقی نمانده و رفته رفته باید منتظر روزهای گرم تابستانی باشید! برخی از افراد که شیفته نور خورشید و گرمای این فصل هستند، از تابستان لذت میبرند و برای عدهای دیگر، فصل سخت و طاقت فرسایی است. با این حال در ایران باستان، مردم برای استقبال از فصل تابستان و شروع روزهای آفتابی، جشنی به نام جشن آب پاشونک برگزار میکردند. در ادامه مطلب با جشن آب پاشونک؛ جشن باستانی استقبال از فصل تابستان! با ما همراه باشید.
مروری بر تاریخچه آب پاشونک؛ هدف از جشن آب پاشونک چیست؟
در ایران کهن برای شروع فصل، میانه فصل و حتی انتهای فصول سال، جشن مناسبتی در نظر گرفته شده بود. برای مثل جشنهایی که به اواسط فصل تعلق داشتند، به جشنهای میانه فصل نظیر جشن میانه بهار مشهور بودند. برخی از جشن های ایران باستان نیز در انتهای فصل و جهت استقبال از فصل بعدی شکل گرفته بود. در واقع رویدادهای تغییر آب و هوا، پایه بسیاری از جشنهای باستانی کشورمان بوده است. مردم آن دوران در پایان فصل بهار به استقبال تابستان میرفتند و این چرخه برای هر فصل تکرار میشد.
از طرفی باورهای رایج آن دوره که با الههها و امشاسپندان پارسی گره خورده بود، تأثیری مستقیم بر جشنهای کهن داشت و مضمون بسیاری از این مناسبتها، تقدیر از این اساطیر بود. در فصولی نظیر تابستان و با شروع گرمای هوا، مردم نیاز شدیدی به آب پیدا میکردند. کشاورزان به آب بیشتری نیاز داشتند و هر بارشی را نعمتی بزرگ میدانستند. از این رو در جشن ها و مناسبتهای قدیمی کشورمان، از ستایش پروردگار و الهههای آب و باران یاد شده است.
روز یکم تیر مصادف با جشن آب پاشونک یا تاریخ جشن آب در ابتدای فصل تابستان قرار دارد و یکی از گرمترین روزهای سال به شمار میرود. به همین دلیل یکی از اهداف اصلی جشن اب ایران باستان، شادی و نشاط از وجود آب در شرایط آب و هوایی گرم است و نشانهای از سپاس گزاری پروردگار؛ اما اگر بخواهیم به صورت جزئی و کاملتری هدف از این جشن را بررسی کنیم، میتوان گفت داستان این جشن ریشههای مختلفی دارد و به چند داستان تاریخی پیوسته است.
بر اساس یکی از قصههای تاریخی کهن، کشور ایران در برخی از سالها دچار خشکسالی میشد و چنین شرایطی برای مردم آن دوران طاقت فرسا بود. به گونهای که یک بار کشور ایران در یک دوره خشکسالی طولانی مدت قرار گرفت و شرایط زندگی برای همگان دشوار شده بود. اما پس از چند سال بارش باران تکرار شد و مردمان خشنود از این اتفاق، جشن آب پاشونک گرفته و پایکوبی میکردند . از آن روز یکم تیر هر سال، جشن آب پاشونک برگزار می شد و مردم به ستایش ایزد پرداختند. با این حال این تنها داستان درباره این رویداد نیست و بسیاری از داستانهای پادشاهان کهن پارسی، مانند پادشاه جمشید، کیخسرو و… به این مناسبت ارتباط دارد.
آداب و رسوم جشن آب پاشونک؛ ایده برای جشن آب
نکته جالب درباره جشن آب پاشونک، روز برگزاری این جشن در یکم تیر ماه است. در واقع یکم تیر ماه در تقویم هجری شمسی، به عنوان طولانیترین روز سال در نظر گرفته شده است و در دوره چله تموز قرار دارد. در تمدن ایران قدیم، چله تموز به ده روز ابتدایی فصل تابستان گفته میشود که بیشترین زمان طولانی بودن روز در این دوره ده روزه است. همان طور که شب یلدا مناسبتی در بلندترین شب سال است، آب پاشونک نیز به نوعی در طولانیترین روز سال جشن گرفته میشود.
با این حال رویدادها و آداب برگزاری این جشن به طور کامل با جشنهایی نظیر جشن سروشگان و… متفاوت است. بر اساس باور عامه و آیین جشن اب پاشونک در دوران معاصر، پاشیدن آب به یکدیگر نوعی شکرگزاری و شادی برای وجود آب بود. از این رو نام این جشن نیز مرتبط با چنین شیوه ای از سرگرمی و شکرگزاری است. امروزه این جشن مانند جشن آبانگاه و بسیاری از جشنهای ایران باستان، تا حد زیادی فراموش شده است اما در برخی از شهرها همچنان برگزار میشود. پر طرفدارترین مناطق برای برگزاری جشن آب پاشونک، مناطق کویری و بیابانی هستند. چرا که در این مناطق گرمای تابستانی در اوج خود قرار دارد و میتوان فضایی مناسب برای این جشن فراهم نمود.
واقعا جشن های باستانی ایرانی بی نظیر هستن👏
قطعاً دوست عزیز.
سلام
مگه امروزه جشن آب پاشونک برگزار میشه ؟ اگه برگزار میشه در چه شهرهایی برگزار میشه؟
سلام
بله، در شهرهای اراک، فراهان، محلات و در شهرهای مرکزی ایران برگزار میشود.