روش تولید کاغذ همیشه یکسان نبوده است و در زمانهای مختلف از تکنولوژیهای مخصوص به همان زمان استفاده شده است و این امر موجب تفاوت در عملکرد کارخانهها شده است. جالب است بدانید کاغذ سازی حتی با روش دستی نیز امکان دارد، اما از آنجایی که مردم زیاد از آن استفاده میکنند باید ساخت آن را به ماشینها و دستگاههای قدرتمند و غول پیکر بسپاریم.
کاغذ به مادهای گفته میشود که از پنبه، خمیر کتان و یا کنف ساخته میشود. کاغذ از زمان اختراع تا به امروز نقش مهمی در جمع آوری و ذخیره اطلاعات و دانش بشر که نتیجهای از تفکرات و تجربیات اوست دارد و تا به امروز قابل اعتمادترین وسیله انتقال بشر بوده است. حتی با وجود دیجیتالی شدن عصر حاضر باز هم بسیاری از اسناد بر روی کاغذ ثبت میشوند. در ادامه این مقاله شما را با طرز تهیه کاغذ از چوب آشنا خواهیم کرد و 9 مرحله فرایند کاغذ سازی را بررسی میکنیم.
تاریخچه ساخت کاغذ
مانند خیلی از صنایع دیگر مصریان اولین قومی بودند که کاغذ را اختراع کردند. حتما نام کاغذ پاپیروس که اولین کاغذ جهان است به گوشتان رسیده است که این نام برگرفته از درختی با همین نام است که در آن کشور فراوان بود. همچنین کلمه (paper) (کاغذ) از همین نام نشات گرفته است. نی پاپیروس از لحاظ ظاهر بسیار شبیه به بامبو بود که مردمان آن دوره آن را به صورت صفحات ظریف و باریک برش میزدند، سپس در کنار یکدیگر قرار داده و با فشار و صیقل به صورت صفحاتی نازک در میآورند و روی آن مینوشتند.
کاغذ مرغوب کاغذی نیست که از چوب مرغوب تهیه شده باشد. کیفیت کاغذ به چوب آن نیست بلکه کاغذ مرغوب معمولا از الیاف گیاه پنبه و کتان به دست می آید. کاغذهایی که به این شکل میشناسیم توسط چینیان اختراع شد و سپس با بهبود آن توسط ایرانیان مورد استفاده قرار گرفت. کاغذ مورد استفاده در چاپ سررسید و سالنامه 1404 یکی از با کیفیتترین نوع کاغذهاست که از زیست پذیرترین عناصر طبیعی ساخته شده است. از این رو در خرید سررسید و سالنامه گاموت میتوانید با وجدانی آسوده خرید نمایید.
9 مرحله فرایند ساخت کاغذ
روش تولید کاغذ همیشه یکسان نبوده است و در زمانهای مختلف از تکنولوژیهای مخصوص به همان زمان استفاده شده است و این امر موجب تفاوت در عملکرد کارخانهها شده است. جالب است بدانید کاغذ سازی حتی با روش دستی نیز امکان دارد، اما از آنجایی که مردم زیاد از آن استفاده میکنند باید ساخت آن را به ماشینها و دستگاههای قدرتمند و غول پیکر بسپاریم. به طور کلی فرایند کاغذ سازی در 8 مرحله خلاصه میشود که این مراحل به شرح زیر است.
قطع درختان و خرد کردن آنها
اولین مرحله برای ساخت کاغذ، انتخاب و قطع درختان مخصوص کاغذ سازی است. برای این کار ماشینهای مخصوصی وجود دارد که بعد از قطع درختان پوست آنها را کنده و به قطعات کوچکتری تبدیل میکند. قطعه چوبهایی که به کارخانهها ارسال میشوند با توجه به فرایند ساخت خمیر و منشا مواد اولیه آن میتواند اشکال مختلفی داشته باشند.
پختن چوب و تولید خمیر کاغذ
در این مرحله چوبها برای تهیه خمیر کاغذ پخته میشوند و به یکی از دو روش شیمیایی و مکانیکی انجام میگیرد. در این مرحله بدون استفاده از هیچ ماده شیمیایی چوبها را داخل دستگاه پالپر که یک محفظه فولادی است قرار میدهند و با استفاده از آب جوش آنها را به حالت خمیر تبدیل میکنند. مواد درشت و ناخالصیهای موجود مانند کاغذ کرافت خمیر با عبور از صافی موجود در دستگاه پالپر از خمیر جدا شده و کیفیت کاغذ تولید شده بهتر میشود.
در روش شیمیایی از دو ماده کربنات سدیم و هیدروکسید سدیم استفاده میشود که خرده چوبها به وسیله این دو ماده تجزیه شده و از آنها الیاف سلولزی که همان خمیر کاغذ است به دست میآید. این خمیر قهوهای رنگ است و در تولید مقوا، کاغذهای کاهی و کارتن مورد استفاده میشود که در چاپ تقویم رومیزی به کار میروند.
شستشوی خمیر کاغذ
هدف از شستشوی خمیر جدا کردن فیبرهای کاغذی، لیگتین و کاهش رنگ خمیر است. لیگتین از ماده اصلی چوب محسوب میشود که در فرایند کاغذ سازی آن را از خمیر کاغذ جدا میکنند. برای انجام این فرایند ورقهها در داخل یک ظرف بزرگ نگهداری شده و تحت تاثیر دمای زیاد و انجام چندین فناوری شیمیایی روی آنها، مواد استخراجی از الیاف جدا میشود.
رنگ زدایی و سفید کردن
خمیر به دست آمده در این مرحله حاوی ترکیبات تغییر دهنده رنگ و لیگتین است، اما برای تولید کاغذ سفید نیاز به خمیر سفید است. بنابراین اقدام به سفید کردن و رنگ زدایی خمیر میکنیم و رنگ زدایی در دو مرحله انجام میشود.
- کلر زنی در PH=2 و دمای 25 تا 45 درجه سانتیگراد به مدت یک ساعت انجام میگیرد. در این مرحله لیگتین موجود در خمیر به صورت محلول در میآید.
- برای رنگ زدایی از مادههای شیمیایی دی اکسید کلر، هیپو کلریت سدیم، اوزون و پر اکسید هیدروژن استفاده میشود. با اضافه کردن این مواد لیگتین اکسید شده و سلولز تغییر نمیکند. پس از گذراندن این مرحله الیاف به صورت خمیر نرم و سفید رنگ میشود.
آبگیری خمیر کاغذ و خشک کردن آن
در این مرحله خمیرها را برای آبگیری بر روی تورهای فلزی پهن میکنند و با فشردن خمیر، آب آن را به طور کامل میگیرند. سپس همه آن را از سیلندرهایی با دمای 100 درجه سانتیگراد عبور میدهند تا تمامی خمیر خشک شود. در هنگام فرایند خشک کردن برای تقویت پیوند میان الیافهای کاغذ انواع نشاستههای صنعتی و … اضافه میکنند.
تولید کاغذ
خمیر سفید قبل از ورود به دستگاه ساخت کاغذ تصفیه میشود. آب به مایع خمیر اضافه میشود تا مخلوط نازکی که حاوی کمتر از یک درصد فیبر است به دست آید. سپس مایع رقیق شده در پاک کنندههای سیلیکونی و قبل از وارد شدن به دستگاه کاغذ ساز تمیز و غربال میشود. بعد از اینکه خمیر از دستگاه عبور کرد. الیاف به طور یکنواخت در عرض ورق کاغذی که قرار است تشکیل شود پخش میشود و در آخر محصول نهایی یعنی کاغذ از دستگاه خارج میشود.
برش زدن و بستهبندی
با رد کردن خمیرهای سفید خشک شده در میان غلتکها محصول نهایی به صورت ورقه در میآید و در دستگاههای مخصوص برش زده میشود. برش و بستهبندی ورقههای کاغذ بر طبق اندازههای سفارشات انجام میگیرد.
کنترل کیفی کاغذ
محصول نهایی باید از نظر ضخامت و کیفیت مورد امتحان و آموزن قرار گیرد. مقاومت و پایداری در برابر سوراخ شدن و میزان قابلیت تا شدن از ویژگیهای یک کاغذ خوب محسوب میشود. از این رو واحد سالنامه گاموت برای چاپ سررسید و ست مدیریتی چرم از بهترین و با کیفیتترین کاغذ استفاده میکند.
جنبه مثبت واردات کاغذ
همانطور که اشاره شد از نیشکر، پنبه و کتان نیز کاغذ تولید میشود که از نظر زیست محیطی خیلی جذاب تر از تولید کاغذ از چوب است.در ایران فناوری و البته تجهیزات مدرن برای تولید کاغذ از مواد اولیهای غیر از کاغذ وجود ندارد، علاوه بر آن در صورت تولید کاغذ فناوری بازیافت کاغذ به شکل اولیه خود وجود ندارد. به این معنا که در صورت بازیافت کاغذ به هیچ عنوان محصول بازیافتی کیفیت سابق را ندارد در نتیجه به محصولاتی مانند جعبه شیرینی، کفش و شانه تخم مرغ تبدیل میشود. پس واردات کاغذ نه تنها بار شدید قطع درختان توسط قاچاقچیان چوب را کم میکند بلکه کمکی به محیط زیست کشور عزیزمان میشود.
سخن آخر
کاغذ سازی به روشهای مختلف ماشینی و دستی انجام میشود و هر کدام فوت و فن خاص خود را دارد. با این وجود همه روشهای تولید کاغذ وجه اشترک دارند و ما در این مقاله 8 مرحله تولید کاغذ را معرفی کردیم که عبارتنداز: قطع درختان و خرد کردن آنها، پختن چوب و تولید خمیر کاغذ، شستشوی خمیر کاغذ، رنگ زدایی و سفید کردن، آبگیری خمیر کاغذ و خشک کردن آن، تولید کاغذ، برش زدن و بسته بندی، کنترل کیفی کاغذ. البته توجه داشته باشید خط تولید کاغذ کارخانهها با هم متفاوت است.