در گاه شماری آتیکی سال نو با اولین رویت ماه نو پس از رخداد انقلاب تابستانی آغاز میشد. انقلاب تابستانی وقتی رخ میدهد که محل طلوع و غروب خورشید در افق، که در وسط سال گذشته به آرامی به طرف شمال حرکت کرده بودند، برای چند روز پیاپی بدون تغییر و ثابت به نظر برسند و سپس دوباره آرام آرام به سمت جنوب بازگردند. این گاه شماری به گردش ماه و گردش خورشید بستگی دارد در نتیجه یک گاه شماری شمسی-قمری محسوب میشد.
گاه شماری آتیکی نوعی از گاه شماری است که کاربردش در آتیک باستان بوده است. این گاه شماری نسبت به سایر گاه شماریها از جمله هلنی و گریگوری شناخته شدهتر و خصایص عجیب و غریبی دارد. گاه شماری آتیکی بر اهالی آتن باستان شناخته شده و معلوم بوده است، اما متاسفانه منابع باستانی سعی نکردهاند شرح کاملی درباره آن ارائه دهند. این گاه شماری در قرن چهارم و پنجم پیش از میلاد متحمل تغییراتی شده است که برای ما معلوم و مفهوم نیستند. از این رو همراه ما باشید تا شما را با گاه شماری آتیکی آشنا کنیم.
همانطور که در سررسید 1404 شروع سال نو با آغاز فصل بهار است در گاه شماری آتیکی سال نو با اولین رویت ماه نو پس از رخداد انقلاب تابستانی آغاز میشد. انقلاب تابستانی وقتی رخ میدهد که محل طلوع و غروب خورشید در افق، که در وسط سال گذشته به آرامی به طرف شمال حرکت کرده بودند، برای چند روز پیاپی بدون تغییر و ثابت به نظر برسند و سپس دوباره آرام آرام به سمت جنوب بازگردند. این گاه شماری به گردش ماه و گردش خورشید بستگی دارد در نتیجه یک گاه شماری شمسی-قمری محسوب میشد. دوازده ماه قمری در کل 354 روز است که یازده روز از سال شمسی کوتاهتر است. در گاه شماری قمری مانند گاه شماری هجری قمری، ماهها در طول سال ثابت نیستند و به تدریج جلو میافتند در نتیجه رابطه مشخصی بین ماهها و فصلها وجود ندارد. اما در یونان تفاوت بین فصلها کاملا واضع بود و باید جلو این کاستی گرفته میشد.
آتنیان با گره زدن آغاز سال نو به انقلاب تابستانی توانستند تا حدودی بین ماهها و فصلها رابطه ایجاد کنند. اما همچنان سال قمری یازده روز از سال شمسی کوتاهتر بود، برای جبران این اختلاف باید هر سه سال یک بار یک ماه به ماههای سال اضافه میشد تا سال کبیسه با حدود 384 روز به وجود آید. به این صورت هر سال معمولی به اندازه گردش دوازده ماه طول میکشد و هنگامی که ماهها به اندازه کافی عقب افتادند یک سال کبیسه سیزده ماهه برای یکسان سازی سال قمری با سال شمسی به جای سال عادی مینشست. چرخههای گوناگونی برای محاسبه آنکه کدام سال میبایست کبیسه باشد وجود دارد. چرخه متونی که توسط اختر شناسی به نام متون در آتن طرح ریزی شده بود میتوانسته برای انتخاب سالهای کبیسه مورد استفاده قرار گرفته باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد سال کبیسه چیست به مجله گاموت مراجعه نمایید.
مردم آتن برای معین کردن تاریخ از چند گاه شماری به طور همزمان استفاده میکردند. همچنین به نحوه زندگی آنها بستگی داشت که هر یک از این گاه شماریها به چه میزان به کار آنها میآمد.
گاه شماری آتیکی فقط در آتیک کاربرد داشت و فقط برای نظم بخشیدن به امور داخلی ساکنان آتن استفاده میشد و ارتباط خیلی کمی با جهان خارج داشت. به طور مثال در بئوسی که در همسایگی آتن است، ماهها با نامهای مختلف خوانده میشدند و آغاز سال نو با انقلاب زمستانی برابر بود. در حالی که در آتن سال نو شش ماه بعد با پیش آمد انقلاب تابستانی آغاز میشد. ماهها در بسیاری از سالها در جوامع مختلف کم و زیاد مطابقت داشتند اما هیچ مدرکی وجود ندارد آنها از قصد برای یکسان سازی ماهها تلاش میکردهاند. خصومت سنتی بین جوامع همسایه باعث تفاوت گاه شماریها شده بود، اگر مردم بئوسی با لهجهای که در آتن تکلم میشد صحبت میکردند، احتمالا شباهتهایی میان نام ماهها وجود داشت. عمدهترین کاربرد گاه شماری آتیکی، مشخص کردن تاریخ برگزاری جشنوارههای مذهبی بود. ماهها در این گاه شماری به افتخار نام خدایان و جشنوارهها نامگذاری میشدند و از این لحاظ با گاه شماری بینالنهرین که اولین گاه شماری یونان بود تفاوت فاحشی دارد. اگر میخواهید بدانید اولین تقویم جهان توسط چه کسی کشف شد نگاهی به مجله گاموت بیندازید.
کره ماه تقریبا هر 29 روز یک بار به دور زمین میچرخد. ماههای قمری در گاه شماری آتن 29 و 30 روزه بودند و پس از یک دیگر میآمدند. به تعبیری دیگر پس از هر ماه 29 روزه یک ماه 30 روزه قرار داشت و بر عکس. آتنیان ماههای 30 روزه را کامل و ماههای 29 روزه را پوچ میخواندند. هر ماه به سه دوره ده روزه تقسیم میشدند که عبارت بودند از ماه رو به بدر، ماه بدر و ماه رو به محاق. نامگذاری ماهها پیچیده بود و روز اول ماه را ماه نو یا نومنیا مینامیدند و شامل تمام گاه شماریهای یونان میشد.
سخن آخر
در این مطلب در مورد گاه شماری آتیکی صحبت کردیم. در واقع این مطلب بر قرون چهارم و پنجم پیش از میلاد متمرکز است. این گاه شماری نسبت به سایر گاه شماریها شناخته شده تر است و ویژگیهای عجیب و غریبی دارد که ما در مطلب بالا سعی کردهایم آنها را ذکر کنیم. امیدوارم این مطلب برایتان مفید باشد و از خواندن آن لذت ببرید.
مطالب مرتبط: تقویم رومیزی 1404
تقویمهای باستانی بر خلاف تقویمهای امروزی، از شکلی ساده پیروی
یکی از جذابترین موضوعات در علم نجوم و ریاضی سال
تصور کنید ما در زمان سفر می کنیم، دههها به
مورد اعتماد برترین برندها هستیم
