معرفی تقویم مایا؛ تقویمی با هزاران سال قدمت!

تقویم‌های باستانی بر خلاف تقویم‌های امروزی، از شکلی ساده پیروی نمی‌کردند و قوانین شمارش سال در آن ها کاملا متفاوت بود. حتی برخی از آن‌ها به زبان‌هایی نوشته شده بود که برای معادل سازی و فهم مشخصات آن، رمزگشایی مورد نیاز است. تقویم مایا نیز از تقویم‌های باستانی و مرتبط با این قوم بود. مردمی که قرن‌ها پیش از میلاد مسیح، در آمریکای مرکزی و مکزیک زندگی می‌کردند و از سرخپوستان به شمار می‌آمدند. در ادامه تقویم مایا؛ تقویمی با هزاران سال قدمت! با ما همراه باشید.

گاه شماری مایا؛ تقویم های چندگانه نجومی

گاه شماری‌های مختلفی از دوران کهن باقی مانده‌اند که بیشتر آن‌ها با تقویم‌های امروزی تفاوت‌های زیادی دارند. در واقع این گاه شماری‌ها ریشه‌هایی اسطوره‌ای دارند و دارای نمادهای پیچیده‌ای هستند. برای مثال تاریخچه گاه شماری حیوانی و علائمی که نشان می‌دهد حیوان سال تولدتان چیست که یکی از قدیمی‌ترین گاه شماری‌های جهان است که به آسیای شرقی (چین) ارتباط دارد. تقویم مایا نیز یکی از تقویم‌های بسیار قدیمی جهان محسوب می‌شود که قدمت آن به 2500 سال پیش از میلاد مسیح بازمی‌گردد. مایاها از سه تقویم اصلی استفاده می‌کردند که هر یک از آن‌ها، در نهایت به یکدیگر ارتباط داشتند.

این ارتباط بین تقویم‌های چندگانه مایا نوعی شمارش طولانی را به وجود می‌آورد که ترکیبی از روز و سال است. یکی از ویژگی‌های این تقویم‌ها، تفاوت در فواصل زمانی است؛ در واقع مایاها تقویم‌ها را با دوره‌های مختلف می‌ساختند و حتی در یکی از تقویم‌ها شمارش بیشتری را برای آن در نظر گرفته بودند. یکی از آن ها تقویم تزول کین بود. تزول کین تقویمی دارای 260 روز بود و بر خلاف تقویم‌های امروزی که حدود 29 یا 30 روز دارند، هر ماه این تقویم دارای 13 روز بود و این 13 روز در بیست ماه مختلف تکرار می‌‍شد تا جمع آن به عدد 120 برسد.

دیگر تقویمی که توسط این اقوام استفاده می‌شد، تقویم هاب (هاآب) نام داشت. تقویم هاب دارای 365 روز است و شباهت‌هایی به تقویم شمسی دارد با این تفاوت که این 365 روز مانند تاریخچه تقویم رومیزی در جهان به صورت دوازده ماهه طراحی نشده بود؛ بلکه هر سال این تقویم دارای 19 ماه بود. اما این بار تفاوت اصلی با تقویم تزول کین در تعداد روزها بود به گونه‌ای که تعداد روزهای ماه در تقویم هاب 20 روز و یکی از ماه‌های این تقویم دارای 5 روز است. آخرین ماه این تقویم از نظر اقوام مایا ماهی منحوس بود و این 5 روز در تقویم هاب، مردم کاری انجام نمی‌دادند.

شمارش طولانی مایا و سال شروع تقویم

با این حال پیچیدگی‌های تقویم مایا به اینجا محدود نمی‌شود و بهتر است بدانید آن ها هر 52 سال را یک دوره در نظر می‌گرفتند و در نهایت این شمارش به یک شمارش طولانی بین 3114 قبل از میلاد و پس از آن می‌رسید؛ در واقع آن 52 سال برای مایاها مانند قرن سده یا دهه بود. بر اساس باور مایاها، جهان انسان‌ها در سال 3114 پیش از میلاد شکل گرفته است. در واقع سال 3114 قبل از میلاد، به معنای سال‌های اولیه اقوام مایا نبود بلکه آن را یک مبدأ برای تقویم در نظر می‌گرفتند. در تقویم مایا، هر سال نامی اختصاصی و مرتبط با خدایان داشت. در این تقویم‌های چندگانه حتی روزها و ماه‌ها نیز نمادها و اسامی ویژه خود را داشتند.

به طور کلی تقویم شمارش طولانی مایا، یکی از  تقویم‌هایی به شمار می‌رود که طولانی ترین دوره‌های جهان را در بر گرفته است.در واقع چرخه کلی این تقویم میلیون‌ها روز از تاریخ زندگی انسان را در خود جای داده است. در آن دوران ترتیبی برای نام هر سال در نظر گرفته شده بود و از جایی که مایاها خدایان مختلفی را می‌پرستیدند، این ترتیب با نام خدایان انجام می‌شد. درست مانند ماه‌های سال، پس از رسیدن به آخرین نام از اول ترتیب نام گذاری سال‌ها تکرار می‌شد.

امروزه مطالعات متعددی نشان می‌دهد که مایاها علم نجوم را در سطحی متناسب برای شمارش روزهای تقویم رومیزی استفاده می‌کردند اما به طور کامل از علم نجوم امروزه بهره مند نبودند. اما همچنان بسیاری از اسرار و رازهای تقویم باستانی مایا محفوظ مانده است. شمارش طولانی مایا پس از مدتی وارد بخش شمارش کوتاه و تا حدودی دچار تغییرات شد. همچنان بخش‌هایی از تقویم مایا در برخی کشورهای آمریکای جنوبی و مرکزی مورد استفاده قرار می‌گیرد.