سفری به تاریخچه جشن چهارشنبه سوری؛ رقص آتش در گذر زمان

چهارشنبه سوری یکی از جشن‌های سنتی ایرانیان است. مردم در این روز برای برآورده شدن آرزوهایشان و دفع شر و بلا در غروب آخرین سه‌شنبه و پیش از فرا رسیدن نوروز مراسمی برگزار می‌کنند. در این مراسم مردم در گوشه و کنار کوی و برزن آتش‌های بزرگ می‌افروزند و از روی آن می‌پرند و ترانه سرخی تو از من و زردی من از تو را می‌خوانند. آتش مهمترین عنصر این جشن به شمار می‌رود و نام چهارشنبه سوری نیز از شعله‌های آتش گرفته شده است. از این رو این مقاله در مورد سفری به تاریخچه جشن چهارشنبه سوری است، در این مقاله با ما همراه باشید تا جزئیات بیشتری را مشاهده کنید.

تاریخچه جشن چهارشنبه سوری

یکی از آئین‌های سالانه و دیرینه ایرانیان جشن چهارشنبه سوری است. قدیمی‌ترین منبعی که به این جشن اشاره دارد کتاب تاریخ بخارا از ابوبکر محمد بن جعفر نرشخی است. سنت اصلی در آداب و رسوم و تاریخچه جشن چهارشنبه سوری برپایی آتش و خواندن شعر سرخی تو از من و زردی من از تو هنگام پریدن از روی آن بوده است. ایرانیان با خواندن این شعر بر روی آتش از آن می‌خواهند بیماری و نگرانی سال گذشته را بگیرد تا سال جدید را با سرزندگی و شادکامی شروع کنند. آتش از عناصر چهارگانه است و تنها عنصری است که آلوده نمی‌شود به همین دلیل از گذشته‌های بسیار کهن تاکنون این آداب و رسوم رایج بوده است. در شاهنامه هم می‌توان ردپای جشن چهارشنبه سوری را پیدا کرد. با سفارش سررسید اختصاصی از گاموت می‌توانید برای تمام مناسبت‌ها مثل چهارشنبه سوری برنامه ریزی انجام دهید.

آداب و رسوم جشن چهارشنبه سوری

چهارشنبه سوری از قدیمی‌ترین جشن‌های ایران است که از آداب و رسوم مختلفی برخوردار است. امروزه نیز افراد زیادی به بسیاری از آنها پایبند هستند. شاید نحوه اجرای این آداب و رسوم دچار تغییراتی شده باشد اما باز هم ردی از آنها در مراسمات دیده می‌شود. در ادامه شما را با آداب و رسوم جشن چهارشنبه سوری آشنا خواهیم کرد.

روشن کردن آتش

یکی از رایج‌ترین آداب و رسوم جشن چهارشنبه سوری روشن کردن آتش است. همه مردم در کوچه و خیابان آتش روشن می‌کنند و شعر معروف چهارشنبه سوری که سرخی تو از من و زردی من از تو است را می‌خوانند. پس از سوختن هیزم‌ها و خاموش شدن آتش، خاکستر باقی مانده را پشت در خانه‌ها می‌ریزنند و سپس در خانه را می‌زنند. آنهایی که داخل خانه هستند سوال می‌‌کنند «چه کسی در می‌زند». کسی که بیرون در است پاسخ می‌‌دهد: «منم من». دوباره می‌پرسند: «از کجا آمده‌ای؟» جواب می‌دهد: «از عروسی». دوباره می‌پرسند: «چی با خود آورده‌ای؟» در جواب می‌‌گوید: «تندرستی» در این هنگام در را برای تندرستی باز می‌کنند.

آجیل مشکل گشا

پس از پایان آتش بازی در شب چهارشنبه سوری، اهل خانه دور هم جمع می‌شوند و دانه‌های نباتی را که روی آتش با نمک بو داده‌اند می‌خورند. این دانه‌ها از تخمه کدو، هنداونه، خربزه، پسته، گندم، بادام، فندق، شاهدانه و نخود هستند. اعتقاد مردم بر این است هر کس در این شب از این آجیل بخورد کینه و حسد از او دور می‌شود و خلق و خوی مهربان پیدا می‌کند. اگر شما هم می‌خواهید در شب چهارشنبه سوری این آداب و رسوم زیبا را برگزار کنید می‌توانید با تهیه سررسید و یادداشت کردن کارها و مناسبت‌های مختلف برای این شب زیبا برنامه ریزی کنید و همچنین با مراجعه به وب سایت گاموت می‌توانید از قیمت سالنامه 1403 آگاه شوید.

شاهنامه خوانی

شاهنامه خوانی هم یکی از لذت ‌بخش‌ترین آداب جشن چهارشنبه سوری است که توسط بزرگ خانواده انجام می‌گیرد. امروزه افرادی که در زمینه ادبیات و موسیقی تخصص دارند شعر خوانی را همراه با ساز در شب چهارشنبه سوری انجام می‌دهند. همچنین اغلب خانواده‌ها در چنین شبی به همدیگر هدیه می‌دهند و چون نزدیک سال نو است شما می‌توانید با سفارش و چاپ تقویم رومیزی، سررسید و سالنامه بهترین هدایا را برای عزیزان خود تهیه کنید، زیرا که وقت گرانبهاترین دارایی انسان است و آنها با داشتن چنین هدایایی بهتر می‌توانند برای اهداف خود برنامه ریزی کنند.

فالگوش نشینی چهارشنبه سوری

فالگوش نشینی از دیگر آداب و رسوم جشن چهارشنبه سوری است. وقتی که آسمان تاریک می‌شود آنهایی که دلشان می‌خواهد بختشان باز شود، به زیارت بروند و یا بچه دار شوند از خانه بیرون می‌روند و به حرف رهگذران و یا اهالی خانه‌ها گوش می‌‌دهند. اگر اولین چیزی که شنیدند شاد و خوشایند بود نیتشان به برآورده شدن می‌زنند و اگر سخنان ناراحت کننده و تلخ شنیدند نیتشان را به برآورده نشدن می‌زنند.

قاشق زنی

قاشق زنی در گذشته از مهمترین آداب و رسوم چهارشنبه سوری بوده است اما امروزه تقریبا فراموش شده است. در این رسم دختران و پسران به خانه همسایگان و دوستان می‌رفتند. صاحبخانه با شنیدن صدای قاشق که به کاسه می‌خورد به در خانه آمده و داخل کاسه آنها شیرینی، شکلات، آجیل چهارشنبه سوری و نقل می‌ریخت. شاید اگر امروزه این رسم برگزار شود  صاحبخانه در کاسه مردم در کنار این همه تنقلات تقویم فروردین 1403 هم هدیه دهد.

کوزه شکنی

در گذشته مردم اعتقاد داشتند بد یمنی به درون کوزه می‌رود و شکستن آن باعث از بین رفتن بلا می‌شود. بنابراین در بیشتر شهرهای ایران مردم پس از پریدن از روی آتش، کوزه می‌شکستند. البته در مناطق مختلف ایران، تفاوت جزئی در برگزاری مراسم وجود دارد به طور مثال در تهران در داخل کوزه چند سکه هم انداخته می‌شود و موقع شکستن کوزه این شعر را می‌خواندند «درد و بلا بره تو کوزه، بره تو کوچه»

پختن آش ابودردا

پختن آش ابودردا یکی دیگر از آداب و رسوم چهارشنبه سوری است. خانواده‌هایی که مریض داشتند برای درمان بیمارشان در شب چهارشنبه سوری آش بیمار یا آش ابودردا می‌پختند. مقداری از آش را به بیمارشان می‌دادند و بقیه را بین فقرا و در و همسایه تقسیم می‌کردند. مردم اعتقاد داشتن با این کار بیمارشان درمان می‌شود. گفته می‌شود آش بیمار یا آش ابودردا را با موادی که از قاشق زنی به دست می‌آوردند، می‌پختند.

شال اندازی

این رسم چهارشنبه سوری مانند دیگر رسم‌ها با اندکی تفاوت برگزار می‌شود. در مراسم شال اندازی بچه‌ها و جوان‌ها به بام خانه همسایه و اقوامشان می‌روند شال یا کمربند پارچه‌ای داخل اتاقشان آویزان می‌کنند. صاحب خانه هم در دستمال آجیل، شیرینی، تخم مرغ و گاهی هم جوراب و چنین چیزایی می‌گذارند و به آنها بر می‌گردانند. اگر پسری هم دختر صاحب خانه را بخواهد به گوشه شالش گرهی می‌زند و آن را آویزان می‌کند و اگر پدر و مادر دختر جوابشان مثبت باشد گره را باز کرده و به مچ دختر می‌بندند و اگر راضی نباشند، آجیل و شیرینی می‌گذارند و به پسر بر می‌گردانند. اگر امروزه این رسم پا برجا بود قطعا بیشتر خانواده‌ها در شال بچه‌ها و جوانان سررسید، تقویم رومیزی و یا هدیه تبلیغاتی عید نوروز هم می‌گذاشتند.

اهمیت جشن چهارشنبه سوری

جشن چهارشنبه سوری جشن همبستگی و اتحاد و جشن پاک سازی محیط زیست است. همچنین این جشن فرصتی برای گردهمایی اعضای خانواده و دوستان و تجدید دیدارها است و به حفظ و انتقال آداب و رسوم سنتی به نسل‌های بعدی کمک می‌کند. آتش در ایران باستان تطهیر کننده و مقدس بوده است و به علت ویژگی تطهیر کنندگی آتش هیچ کس نمی‌تواند به این عنصر طبیعت توهین کند. از این رو چهارشنبه سوری رسم و رسومی بسیار مهم و فرهیخته است. تمام آداب و رسوم‌هایی که در شب چهارشنبه سوری انجام می‌شوند پشتوانه فکری و علمی دارند. امروزه اغلب شرکت‌ها و سازمان‌ها به مناسبت شب چهارشنبه سوری گیفت سازمانی به کارمندان و مخاطبان خود اهدا می‌کنند.

سخن آخر

همانطور که در این مقاله اشاره کردیم آداب و رسوم جشن چهارشنبه سوری مانند جشن‌ سپندارمذگان و غیره در شهرهای ایران با اندکی تفاوت برگزار می‌شود. در این مقاله سعی کردیم از آداب و رسوم، تاریخچه و اهمیت جشن چهارشنبه سوری بگوییم. آداب و رسومی که روز به روز در حال کم رنگ شدن و از بین رفتن است. اگر شما از مراسم جشن چهارشنبه سوری در سایر شهرهای ایران چیزی می‌دانید، خوشحال می‌شویم که با ما و مخاطبان به اشتراک بگذارید.